Kisəlilərə, demək olar ki, yalnız Avstarliyada rast gəlinir, baxmayaraq ki, plasentalı məməlilər orada çox nadir olur. Əgər kisəlilər bütün dünyada bərabər …
təkamül biologiyası
Neandertalların məhvi: insan xəstəlikərinə yoluxmaq
2016-cı ildə aparılmış bir araşdırma yoluxucu xəstəliklərin 8 min il əvvəl kənd təsərrüfatının yaranması ilə yayılması fikrini ortaya qoyub. Belə düşünülür ki, …
Amerikalı alimlər ilk dəfə dəniz daraqlılarının genetik şifrəsini oxuyaraq, təkamül nəzəriyyəsinin təməl qanunlarını …
Təkamül dərman müqavimətini və balığın qiymətini anlamaq üçün praktiki alət kimi öyrədilməlidir
Geoloqlar seysmik tomoqrafiya köməyilə 250 milyon il əvvəlki Yerdə baş verən prosesləri aydınlaşdırmağa nail olublar. Belə ki, dinozavrların hökmranlıq …
Təkamülün əleyhdarları həqiqi elmi çökdürməklə kreasionizmə yer etməyə çalışır, ancaq onların arqumentləri əsassızdır
143 əvvəl Çarlz …
Təkamül biologiyası
Səhra sakinləri öldürücü mərgümüş ilə zəhərli olan su içməklə bağlı təkamül edirlər
Cənubi Amerika sakinləri su təchizatlarının tərkib hissəsi olan potensial öldürücü mərgümüşü zərərsizləşdirmək üzrə təkamül ediblər.
Bu yazı hörümçəklərin heyrətamiz davranışından bir hissəyə həsr edilib.
Öyrəşmişik qəbul etməyə ki, qurban heyvanlar özlərini komuflyaj yaxud uyğun model orqanizm seçərək …
Yeni bir tədqiqatın nəticələrinə görə neandertallar avropalılardan çox, şərqi asiyalıların genomlarına qatqı təmin ediblər. Bu gen dəstləri orqanizmin UV şüalarına …
Britaniyalı alimlər toyuq və hindtoyuqlarının quşların ortaq əcdadı olan lələkli dinozavrlara münasibətdə digər quşlardan daha az xromosom dəyişikliyinə sahib …
Aparılmış yeni bir tədqiqatda rəngli görmə qabiliyyətinin genetik təkamülü araşdırılıb. Alimlər bu günki formada görmə qabiliyyətinin insanda necə yarandığı sualını cavablandırmağa çalışıblar. …
Ev tikmək asan deyil-bunun materialı var, fiziki qüvvə sərfiyyatı var və s. Hörümçəklər üçün də bir tor hörmək gərgin bir fiziki işdir. Evin materialı isə …
Plasticity of predatory behavior: learning and cognition
Hörümçəklərin davranışı bütünlükdə instinktiv aktlar tərəfindən idarə edilmir. İndi tanış …
Davranışın individual, şəxsi xarakterini nəyin ki yüksək diferensasiya etmiş məməlilərdə (Mammalia), eləcə də tarakanlarda da müşahidə etmək artıq qəbuledilən olmuşdur. Düzdür fərdiliyin (şəxsiliyin) elementləri tarakan …
Birtərəfli arqument: Ağıllı dizayn
Dünyada milyonlarla digər tələbə kimi məktəbdə mənə də insanların “mükəmməl varlılqlar” olduğunu və bizim “ali qüvvə”, yaxud “Tanrı” tərəfindən ağıllı dizayn vasitəsi ilə …
Karl Zimmerin “Dünyada Afrikadan köç edənlər məskunlaşıb” “Nyu York Times” qəzetində çap olunmuş məqaləsi Müasir insan təxminən 200.000 il əvvəl Afrikada təkamülləşmişdir. Bəs bu insan növü yer kürəsinin digər sahələrinə …
Ostin Texas Universitetində aparılmış müasir kişilərin qövsvari belə malik qadınları tərcih etməsini tarixdən əvvəlki təsirlərlə əlaqələndirən psixoloji araşdırma bu günün gözəllik …
Heyvanlar üzərində aparılmış təcrübələrdən məlum oldu ki, əvvəlki nəsillərin həyatında mövcud olmuş hadisələr genetik yaddaş vasitəsi ilə yeni nəsillərin davranışında öz …
Tanınmış Lomexuza böcəyi özünün varlığı ilə qarışqaları şad edən qonaqlardandır. İlk tədqiqatçılar qırmızı meşə qarışqasının yuvasının tədqiq edərkən gördüklərində heyrətə gəlirlər. Yuvada qarışqalarla qarşılaşan böcək …
Mütəxəssislərin dediyinə görə, avropalıların ağ dəri rəngi qazanması və inək südünü həzm etməyə başlaması bir o qədər də qədim tarixdə baş …
Çarlz Darvinin insan cəmiyyətində və sosial cinslərarası münasibətdə musiqinin vacib roluna dair hipotezi təcrübə yolu ilə təsdiq edilib. Belə ki, musiqi kişiləri qadınların gözündə həqiqətən daha cəlbedici edir. …
Aparılmış tədqiqatın nəticələrinə görə saqqal saxlama dəbinin ardında Çarlz Darvinin təbii seçmə nəzəriyyəsi dayanır. Avstraliyalı alimlər saqqal çoxluğunun cəlbediciliyi azaltdığı və nəticədə daha az saqqallı və …
Əvvəlcə mövzuya Akinez termini ilə giriş edək.
Akinez-elm aləmində hər hansı kənar təsirlərdən stress vəziyyətinə düşərək ani olaraq bir …
Tədqiqatçılar neandertallarla qarışdıqdan sonra Homo sapiens növü nümayəndələrinin hansı təkamül üstünlükləri qazandığını aydınlaşdırmaq qərarına gəliblər.
2010-cu ildə genetiklər EPAS1 genini ətraflı araşdırıb, …
İnsan əcdadlarının diş quruluşları üzərində aparılan analiz işləri müasir insanlarla neandertalların təkamül yolunun indiyəcən hesab ediləndən daha əvvəllər, təxminən daha 650 min il …
Bioloq və genetiklər yeni qalapaqos alacəhrəsi növünün yarandığını deyirlər. Maraqlısı budur ki, bu təkamül nümunəsi cəmi bir neçə nəsl içərisində baş verib. Həm DNT ardıcıllığının düzülüşü, həm …
İnkişaf etmiş ölkələrdə ölənlərin və doğum sayının azalması kimi faktorların təsirinə baxmayaraq, insanın təkamülü davam edir, üstəlik onun tempi ibtidai …
Hansı daha əvvəl yaranıb - zülalların sintezi üçün lazımi instruksiyaları daşıyan genom, yoxsa genomun sintezi və funksiyası üçün tələb olunan …
Təkamüllə əlaqədar ən çox irəli sürülən iddialardan biri, onun tamamilə təsadüfi olduğu istiqamətindədir. Təkamülü təsadüfi adlandırmaq və digər təbiət qanunlarından ayırmaq böyük bir …
Alimlərin əldə etdiyi yeni faktlara əsasən, insanda nitqin təkamülləşməsinə primitiv alətlərin hazırlanması səbəb olub - hər nə qədər qəribə səslənsə də. Bu alətlər heyvan cəmdəklərinin …
İnsanın nitq qabiliyyəti beynin nitq mərkəzinin neyron aparatı sayəsində mümkün olur. Neyron şəbəkələrinin strukturu genomla müəyyənləşir. Nitq vərdişini yaradan neyronların məhz hansı genlərlə …
Homo sapiens'in əcdadları spirti həzm etməyə başladıqda, hələ heç ilk spirtli içkilər hazırlanmamışdı. Etil spirtini həzm etməyimizi təmin edən fermentin təkamülünü …
Yerdə həyat təxminən 4 milyard il əvvəl, planetin meteorit bombardmanına məruz qaldığı dövrdə yaranıb. Bu hadisə elm tarixində son ağır bombardman dövrü adlanır. Bir çox alimlər kimi, …
Ötən əsrin 50-ci illərinin ortalarında Stanley Miller və Harold Urey təcrübə keçirərək həyatın yaranması ilə əlaqəli abiogenez hipotezinin nə dərəcədə doğru olduğunu …
Quşların birbaşa əcdadlarının dinozavrlar olduğu məlumdur. Lakin təkamül metamorfozlarının necə baş verdiyinə paleontoloqlar yalnız bu yaxınlarda aydınlıq gətiriblər.
Mövzu ilə əlaqədar yüzlərlə nümunə göstərmək olar. Bunlardan bir neçə müasir növyaranma nümunəsini sizlərlə bölüşmək istəyirik. Gələcəkdə siyahını bir az da genişlədə bilərik:
…
Nəsli kəsilmiş növlərə aid yenicə tapılmış fosillər üzərində aparılan tədqiqat işləri quşların lələklərini uçuşdan daha əvvəl və uçuş üçün …
Sadəcə 6-8 saat yatırsınızsa, hansı xəstəliklərə meylli ola və nə qədər yaşaya bilərsiniz? 10 saat yatsanız necə? Bəs yatmasaq necə olar? Qəribə səslənsə də …
İnsanın xarici görünüşü əsasən onun dəri və saçının rəngi ilə müəyyən edilir. Alimlər uzun müddətdir ki, belə əlamətlərin genetik əsası və təkamülünün axtarışındadırlar. …
İspaniyanın şimalında yerləşən Sima de los Huesos adlı mağarada aşkar edilmiş kəllə sümükləri şüurlu insanın Avropaya köç etməsindən xeyli əvvəl orada hökm …
Hələ qədim yunan filosofları həyata müəyyən izahlar verməyə çalışırdılar. Aristotel hesab edirdi ki, cansızlıqdan fərqli olaraq canlılıq ruha malikdir, ruh da üç növə bölünməlidir: bitkilərin ruhu, heyvanların ruhu …
Paleontoloqlar Çin ərazisində tirannozavrın qohumu hesab edilən bir dinozavr növünə aid skelet aşkar ediblər. Uzun kəllə sümüyü və burnuna görə …
Əsrlər ərzində alimlər insanın orqanizmindəki, ilk baxışdan lazımsız kimi görünən müəyyən orqanların hansı funksional rolları oynadığını aydınlaşdırmağa çalışırdılar. Bunlar arasında ən …
Yeni tədqiqatların nəticələrinə əsasən, məməlinin kişi cinsindən olmağını müəyyənləşdirən kiçik Y-xromosomu təkcə inkişaf edən embrionun gender əlamətlərini yaratmır. Bu xromosom daha …
Psevdoelm
"Boinq 747", "Təsadüfi Çəkilən Mona Liza Şəkli" və Təkamül ilə əlaqədar digər bənzətmələrə cavablar
"Boing 747", "Təsadüfi Çəkilən Mona Liza Şəkli" və Təkamül ilə Əlaqədar Digər Bənzətmələrə Cavablar
Bu gün, bir çox elm düşməni Təkamül …
Bu gün, bir çox elm düşməni Təkamül …
Darvin 1859-cu ildə Növlərin Mənşəyi kitabını nəşr etmədən əvvəl bilirdi ki, əgər belə bir nəzəriyyəni elan edəcəksə, nəzəriyyə bu tip …
Dəniz süngərlərini araşdıran alimlər Yerin ilk çoxhüceyrəli orqanizmlərinin təkamülü üçün oksigenə heç də ehtiyac olmadığını aydınlaşdırdılar. Əldə edilən məlumatlar müasir elmi təsəvvürlərlə ziddiyyət …
Aparılmış genişmiqyaslı araşdırmanın nəticələri göstərir ki, bəşəriyyət həcm və ölçü, ömür müddəti və dözümlülük kimi növə xarakterik bütün bioloji imkanlarda artıq maksimum səviyyəyə çatıb. Bütün digər bioloji …
Paleontoloqlar Çinin şərqində qarnında balaları ilə birlikdə və doğum zamanı ölmüş ixtiozavr qalıqlarına rast gəldilər. Canlının qalıqların 248 milyon ilə əvvəlinə aid olduğu …
Alimlər neandertal genlərinin insan DNT-sində necə paylandığını bir daha gözdən keçirdikdən sonra onların soyuq iqlimə uyğunlaşmağımızda rolu olduğunu aydınlaşdırdılar. Bundan …
Amerikalı genetiklər bir neçə bərpa edilmiş neandertal genomunu müasir Asiya və Avropa insanlarının genomları ilə müqayisə etdikdən sonra qədim insan …
Kiçik molekullardan böyük molekulların yaranması üçün zamana ehtiyac var. Lakin milyard illər əvvəlki gənc Yerdə kimyəvi təkamül mexanizmlərinin fəaliyyətə başlaması üçün böyük orqanik …
Yeni bir tədqiqatın nəticələrinə görə Yer üzündə Perm dövründə yaşamış dimetrodonlar olduqca təkmilləşmiş yırtıcı dişlərə sahib idilər. Aydınlaşdırılmış bu xüsusiyyət …
Başda ABŞ olmaqla bir çox ölkədə güc qazanan mühafizəkar axınlar elm tədrisi yerinə doqmatik elementlərin təhsil sistemlərinə girməsi istiqamətində səy göstərməyə başlamışdır. Bu …
Çarlz Darvin elm tarixinə təkamül nəzəriyyəsinin banisi kimi daxil olmuşdur. Darvinin nəzəriyyəsi uzun illərdir ki, müasir biologiyanın əsaslarından biri olaraq …
Artıq 25 ildir davam edən, E. coli bakteriyaları üzərində aparılan, "Lenski təcrübəsi" adıyla tanınan təcrübə …
Balıqlar və dördayaqlı heyvanlar arasındaki keçidi meydana gətirən möhtəşəm qorunmuş Tiktaalik fosillərini araşdıran paleontoloqlar "quruda yeriməyə yarayan" …
İnsanlar bioloji olaraq tək bir irqdir. Biologiyada irqlər siyasətdəkindən fərqli tərif edilir.
Biologiya daxilində …
Yeni bir araşdırmanın nəticələrinə görə ikiayaqlı tüklü dinozavrlar dimdiklərini uçuş üçün deyil, bərk qidanı daha yaxşı üyütmək üçün təkmilləşdirdilər. …
Adeliade Universitesindən olan təkamül biologiyası mütəxəssisləri hesab edirlər ki insanlar min illərdir heyvanlar aləmindən daha ağıllı olduqlarını sanıb, özlərini aldadırlar. Tədqiqatçı prof. Arthur …
Çinin qərbində yerləşən Junggar ərazisində tapılan, 159 …
Alimlər İspaniyada yerləşən Sima de los Huesos mağarasında 400.000 il əvvəl yaşamış Homo heidelbergensis növünün mitoxondrial DNT-sini canlandırmağa …
"Lenski təcrübəsi" və ya başqa adıyla "Escherichia coli Uzunmüddətli Təkamül Təcrübəsi Layihəsi" (LTEE), təkamülün laboratoriyada müşahidə edilə biləcəyini …
Təxminən 100 milyon il əvvəl ilanlarda baş vermiş 3 genetik mutasiya ilanların ayaqlarını itirməsinə səbəb olub. Current Biology jurnalında dərc edilən məqalədə qeyd edilir ki, onurğalı …
Bir çox insan sevdiyimiz meyvələrin və ya heyvan məhsullarının təkamül müddəti ərzində necə dəyişilib bu qədər dadlı, bizə xoş gələn dada …
Yerdə yaşayan ən qədim canlılardan olan adi ilanbalıqları - minoqalar (Anguilla anguilla) üzərində araşdırmalar aparan alimlər insanda beynin Xanf geninin analoqu hesab olunan Anf/Hesx1 geni sayəsində formalaşdığını aydınlaşdırıblar. Rusiya Elmlər Akademiyası …
Yerdə yaşayan müasir canlıların ortaq əcdadının yaranmasından əvvəl də burada naməlum çoxhüceyrəli orqanizmlər formalaşmış və ardından məhv olmuş ola bilər, alimlər deyir. Mürəkkəb çoxhüceyrəli orqanizmlərin yaranması Yerdə yalnız bir dəfə baş …
Hər dəfə qeyri-adi, gözlənilməz, qəribə bir şeylə qarşılaşdıqda təəccüblənirik. Elə bir şey ki, nə qədər ciddi təsdiq tapmış elmi fakt və ya faktlar toplusu olursa olsun, heç …
Alimlərdən ibarət beynəlxalq tədqiqat qrupu appendiksin immunitet funksiyası yerinə yetirdiyini təsdiq edib. Maraqlısı budur ki, rudiment orqanın müdafiə mexanizmini təkamül zəruri edib. Müasir dövrdə Yerdə həyatın alternativ yolla yarandığı …
Tədqiqatçılar müasir İtaliya ərazisində yaşamış kromanyonların qəribə basdırılma ayininin özəlliklərindən danışıblar. Bu ayin ilk avropalıların ən qədim dəfn ənənələrindən biridir. Monreal universitetini təmsil edən Julyen Ril-Salvatore və …
Amerikalı genetiklər nəsli kəsilmiş nəhəng canlı növünü diriltməyə hazırlaşır. Yerdəki son mamontların 4000 il əvvəl məhv olduğuna baxmayaraq, alimlər cəmi iki ildən sonra onları yenidən həyata qaytaracaqlarına söz verirlər. …